Isumat.com/7:34AM, Abril 26, 2021
An syudad han Calbayog in deri na mapapayungan han poder han Probinsya han Samar.
Ini an hingyap hin usa nga grupo nga nagduduso nga magin libre an Calbayog City han otoridad ngan impluwensya han probinsya han Samar, ngan ini nga ira hugpo in tinatawag nga Independent Calbayog Movement (ICM).
Ha usa nga interview han The Calbayog Journal, iginbuyagyag ni Dr. Dario Pampanga, Lead Convenor han ICM, nga ira na iginsalawad ha Calbayog City Council an petisyon para magin Independent City an Calbayog. An mao nga petisyon in pirmado hin 12 Mil nga mga botante han syudad ngan ginlalauman nga magtitikadamo pa an mapirma pagpakita han pag–uyon han nasabi nga petisyon.
Hapagkayana, an Calbayog in usa nga Component City han Samar.
Iginsumat ni Pampanga nga mayda upat nga rason kun kay-ano nga makakaghatag hin bentaha para han mga Calbayognon kun magin independiente an syudad. Syahan, an mahitungod han pinansyal nga aspeto. Nagsering hi Pampanga nga akos han Calbayog maglugaring pagpadalagan han syudad pinaagi han ira kalugaringon nga income. An natatabo lugod, naghahatag hin “share” an syudad ngadto han probinsya.
Ikaduha amo an aspeto politikal kun diin ginsaysay ni Pampanga nga an pagtudlok hin personales ha posisyon o empleyado han Calbayog in kinahanglan aprubaran pa han gobernador. Bisan ngani an pag-leave han Calbayog Mayor ngan mga opisyales han syudad in aaprobaran gihapon han Samar Governor kay component City man an Calbayog.
An seguridad an ikatulo nga rason kay yana an superbisyon han Chief of Police han Calbayog in tikang man ha Samar PNP Provincial Director nga aada liwat ha ilarum han poder han Gobernador. Kun Independent City an Calbayog, magkakaada hin PNP City Director nga magre-report derekta ngadto ha PNP Regional Office ngan deri na maagi ha Provincial PNP Office.
An adminsitratibo nga aspeto an ika-upat nga rason, dugang pa ni Pampanga. Kun magin independent an Calbayog, an plano ngan pagpanalapi sugad man mga rekisitos para hin mga proyekto in deri na kinahanglan aprobaran pa han gobernador. Hapagkayana, bisan ano pa ka importante an proyekto para han mga Calbayognon, kun deri uyunan han gobernador deri ini madadayon.
Dako an pagtoo han ICM nga pinaagi hini mas magigin madagmit an progreso ngan pagdukwag han Calbayog. Sering pa ni Pampanga, an Calbayog in nagin component city tikang pa hadton 1948 ngan ginbayaan na ini han iba nga mga syudad nga nagin Independent o Highly Urbanized City (HUC).
Sering pa niya, an iba lugod nga lugar nga nagin syudad 15 o 20 anyos pala an nakalabay in nagin Independent Cities na yana ngan nagin ma-inuswagon. Kun na-akos ini han iba, kay-ano nga deri puede ha Calbayog nga ura-ura na kama-iha nga compenent city.
Nag-esplikar an ICM nga ha ilarum han ira petisyon, an mga botante han Calbayog in mabotos la pa han ira alkalde, bise-alkalde ngan mga konsehales. Magpapabilin gihapon nga kaparte an Calbayog han 1st District han Samar sanglit mabotar gihapon hira han congresista ngan board members han distrito. Pero an pagbotos para han gobernador ngan bise-gobernador han Samar in mawawara na para han mga Calbayognon.
Denhi ha Eastern Visayas, natatabo ini ha Ormoc kay Independent City an Ormoc ha Leyte Provincial Government. Amo gihapon ini an High Urbanized City han Tacloban. Pero ginklaro ni Pampanga nga pagigin Independent an ira target kay deri pa akos han popolasyon han Calbayog nga makasapar para mag-apply nga magin HUC.
Igindig-on gihapon ni Pampanga nga haros duha na ka tuig ini nga ira gi-os. Maiha na ini nga ira ginpatikangan ug deri an insidente han kamatay ni Mayor Ronald Aquino an nagsurit hini nga kagi-usan.
Waray gihapon gindadapigan nga partido an mga nagpapaluyo han grupo, kay bisan ano nga partido o kolor hin pulitika in abri an ira grupo, dugang pa ni Pampanga.
Ha ilarum han Referendum Act of 1997, kinahanglan la hin 10 porsyento han mga botante han Calbayog para makapasar an petisyon, sumala kan Pampanga. Naglalaum an hugpo nga an konseho han syudad in maghahatag hin paborable nga aksyon han ira petisyon basi pormal ini nga mahipadangat ngadto ha kongreso pinaagi kan Samar 1st Dist Rep. Edgar Mary Sarmiento.
Hi Pampanga in usa nga Calbayognon. Pira na ka tuig an iya eksperiensya komo consultant han LGU-General Santos nga Independent City na yana ngan pira pa nga LGUs ha Mindanao. Hiya in usa gihapon nga Urban and Regional Planner. #
