Isumat.com/6:03AM, Pebrero 18, 2021
An riko nga kasaysayan han Samar in nadugangan na liwat hin impormasyon kun diin gintutudlok nga adto ha Brgy Dapdap, bungto han Tarangnan an “Oldest Bell in Samar.”
Hi Dr. Rolando Borrinaga, usa nga propesor nga Biliranon ngan bantuganan an kina-adman ngan pag-istudyo han kasaysayan, in nagsumat nga dida han iya pag-utingkay han mga nahipatik nga records, posible nga an lingganay ha kampanaryo han singbahan ha Brgy Dapdap amo an gimama-iha-i nga linggnay ha isla han Samar.
Sumala kan Borrinaga, nakamarka dida han lingganay amo ini: San Franco de Borja Ano 1753, bootsidngon hadto ini han tuig 1753 ginhimo. An santos nga nakangaran amo hi San Francisco de Borja (nabuhi tikang 1510 tobtob 1572). Hiya in usa nga padi han Jesuit nga kongregasyon, ngan nagin santo hadton tuig 1670.
Ha pag-istudyo han professor/historian, posible nga nabayaan ini nga lingganay dida han singbahan han mga kapadi-an han Jesuit han liwanan hira han mga Franciscano nga kapadi-an ha Samar hadton 1768. An mga Jesuits in nagtikang han ira misyon pagpasamwak han Kristyanismo ha Samar hadton 1596.
An Brgy Dapdap hadto nga panahon in tinawatag pa nga Tinago nga amo an lugar pagsulod ha Samar. An Tinago/Dapdap in nagin baryo han Tarangnan hadton 1882.
Igindugang pa ni Borrinaga ha iya Facebook Post, nga nakahikay liwat hiya hin impormasyon nga an sukol o kadako hini nga lingganay ha Dapdap in haros parehas an sukol/kadako han Balangiga Bell nga nahibalik ngadto han bungto hadton 2018 (Tulo nga lingganay an ginkuha han Amerika ha Balangiga ngan usa pala an nahibalik, amo ini an parehas an sukol han linggnay ha Dapdap).
Nagtotoo hi Borrinaga nga an Santo Patrono han Tinago/Dapdap hadto nga panahon amo hi San Francisco de Borja, sanglit an iya ngaran an nakapatik ha lingganay. Pero han magdumara na an mga Franciscano han Samar, hi San Francisco de Asis (St Francis of Assisi) amo an ginhimo nga bag-o nga Patron Saint.
Aada gihapon ha kasaysayan nga an Tinago/Dapdap amo an may gidadamu-i nga pilgrims nga napakadto tungod han paghatag hin katalahuran kan San Francisco. Hadton 1860s, yinukot-yukot nga pilgrims tikang ha bug-os nga Visayas an pumakadto han mao nga lugar.
Mayda gihapon impormasyon nagsusumat nga an lingganay in ginhinipos hin maiha nga katu-igan ha Tarangan ngan han una la nga tuig iginbalik ha Brgy Dapdap. Hapagkayana, an mao nga lingganay in aada ha pagdumara han Tarangnan Parish.
Iginbuyagyag pa ni Borrinaga nga dida han tulo nga Balangiga Bells, an gimama-iha-i nga lingganay in nahimo hadton 1853. Karuyagsidngon, ini nga Tinago/DapDap Bell in “laru-lagas” pa hin usa ka gatos ka tuig kontra han didto ha Balangiga.
Ini nga nadiskubre in duro hin kamahinungdanon kay nagpapakita ini han mga tigaman, mga saksi han pagdukwag han Kristyanismo ha aton lugar ug labi ka importante kay sunod nga bulan, pagtitigamnan an ika-500 nga anibersyo han Kristyanismo ha Pilipinas. #
